जातिय विभेद !

सन्जना सुर्खेती
जेठ–१४, काठमाण्डौँ ।

सम्झीदा अत्यास अनि दुख लाग्छ !
यत्तिका शिक्षित भनिने आधुनिकमा युगमा छौँ हामी । २१औँ शताब्दीको विज्ञान र प्रविधिको चमत्कारी युगमा पनि जातीय छुवाछुत, भेदभावको युद्धमै छौँ हामी । हरेक पाठमा, हरेक क्षेत्रमा घोकेकै हौँ महाकवि लक्ष्मिप्रसाद देवकोटाको “मानिस ठुलो दिलले हुन्छ, जातले हुदैन” ।
व्यवाहारिक जीवनमा लागु नहुने भएपछि रटेर मात्र नहुने रैछ ।

खाने कुरामा जात, लाउने कुरामा जात, हिड्ने कुरामा जात, बस्ने कुरामा जात, बोल्ने कुरामा जात । कठै ! मेरो समाज ।
आफ्नै बहिनी र भाइसंग जात, अनि जातले नै सम्बन्धको नाप तौल हुने रहेछ यहाँ त ।

एकअर्काको हात थाम्नलाई जातले रोक्छ हामीलार्ई । हातेमालो गर्दै आकाश छुने कुरा हामी नै गर्छौ फेरि । कति लाचार छौ हामी, जो समाजका यस्ता कुरीतिलाई पन्छाएर नया बिचार र सम्बन्धको समाज सिर्जना गर्न सक्दैनौ ।

अनि हामी आफै भन्छौ फेरि नया समाज हाम्रो आवस्यकता ।
ओहो ! यहाँ त दिनदहाडै जातीय युद्ध आफुआफैमा भैरहेको रहेछ । यसरी त कसरी बनाउछौ हामी नया समाज ?

समाज बनाउन तपाईं अनि म लागी पर्नुपर्छ ।आफै बन्दैन समाज । असल शिक्षा नपाएकालाई पनि थाहा छ कि जात मानिसले नै बनाएका हुन भन्ने कुरा ।

हामीले नै बनाएको जातिय विभेद हामीले नै अन्त्य गर्नु पर्छ भन्ने थाहा पाएर पनि थाहा नपाए झै गर्ने हामी मानव जातीलाई कस्ले जित्न सक्ने र समाजमा परिवर्तन आउछ ।
कठिन छ किनकी गरिबमा आँट छैन, मध्यम वर्गलाई जिबिकोपार्जन गर्दैमा जीवन वित्छ अनि धनी वर्गलाई आवश्यकता नै छैन ।

आउनुहोस् न हामी मिलौ । हातेमालो गरौ ।
समाज परिवर्तन गर्ने रहर हामी सबैलाई नभएको होइन होला तर पाइला अघि बढाउन हामी काप्दैछौ, डराउदै छौ ।

हामीलाई अघि र पछिकाले के भन्ने होलान भन्ने डर र त्रास छ । जातियताको अवाज उठाएकै कारण भोलि मर्नुपर्ने पालो मेरो पो हो कि भन्ने सन्त्रास पनि नभएको होइन ।

जात सानो भएकै कारण यहाँ मानिसको शरीर ढाक्न लुगा सिलाउने हर्के दाइ, नाङो इज्जत सहेर मर्न नपरोस् । पधेरामा पानी लिन गएकी सानीबाहुनी आमाको गाग्रो छोइएको कारण नमिठो शब्द प्रयोग भएको बोली सुन्न नपरोस ।

च्यात्तिएका जुत्ता लगाउन नपरोस भनेर दिनरात मिहिनेत गरेर जुत्ता सिलाउने डाडाघरे साने दाइले आफ्नो पेशा यहि नै हो भन्न शर्माउन नपरोस ।
पातमा खान नपरोस भनेर विभिन्न आकार प्रकारका भाडाकुडा बनाउने मिठे दाइ नेवारको भोजमा जादा पातमा खान नपरोस ।

समाज भौतिक विकास वा बाटो खनेर मात्र परिवर्तन हुदैन महाशय ।
भावना र बिचारमा परिवर्तन आउनुपर्छ ।

बिस्वकर्माको दिन धुमधामले मनाउने समाजले बिस्वकर्मा जाती भएकालाई समाजबाट इज्जत दिन सिकोस ।
यती गरे नया समाजको शुरूवात पक्कै हुन्छ ।
अनि यो जातीय मतभेदको पर्व मनाउने अवस्था पक्कै हट्नेछ ।

बिश्वास गर्नुहोस साच्चै सुतेको मानिसलाई बिउझाउन सजिलो छ तर सुतेको नाटक गर्नेलाई कहिले पनि बिउझाउन सकिदैन ।
अनि हाम्रो समाजले सुतेको नाटक गर्दैछ। त्यसैले आउनुहोस सङ्गैमिलेर प्रयास गरौ । सुतेका नाटक गरेकाहरुलाई बिउझाउ । कठिन हुनेछ तर हार मानिएन भने जित अवस्य छ ।अनि बल्ल नयाँ समाजको सपना साकार हुनेछ ।

परिवर्तनको शुरुवात आफैबाट गर्नुपर्छ । अनि पछ्याउनेहररू बिस्तारै पाइला अघि बढाउने छ्न । आउनुहोस ! जातीयताको कुरालाई सधैभरी खुट्टामुनि राखेर हातेमालो गरौ । अनि मात्रै संभव हुन्छ ।

आकाश छुने सपना । मिचिएको सिमाना फिर्ता पाउने आशा ।
एकअर्काको प्रिय हुने रहर ।अनि छिमेकीलाई आफैलाई झै प्रेम गर्ने अवस्था ।
आफ्नो जातमा गर्व गर्न सक्ने वातावरण खोज्ने होइन आफैले बनाउने हो ।

लेखक सन्जना सुर्खेती पत्रकारिता विषयका विद्यार्थी हुन ।